Faihriem is the name of a clan as well as a dialect (language) spoken by a small group of people known by that name. The clan is composed of many sub-clans like Bapui, Khawral, Tuollai, Tusing, Khawlum, Thlanghnung, Saihmar, Tuimuol, Seiling, Saivate, Sekawng, Khawhreng, Darnei, Khawkieng, Sakum, Hmunthra, Aimuol, KHUOLHRING, VANGSIE, Pautu, NGENTE and Zawngte. The Faihriem or Saihriem dialect is still spoken in some villages of Cachar Dist of Assam, India
Friday, 12 April 2013
VANGCHHE TOBUL
VANGCHHIA LEH
KHAWLHRING LO TO
CHHUAHNA
By M. Laldailova ( May
14th 1890 - May 4th 1992)
Hriat phâk thui berah
chuan Berhvatean , fapa
pahnih a nei a, Saivatea leh
Chunthanga an ni.
Berhvatea thih hnu chuan
an nu hovin an awm a. Tin,
a upa zâwk Saivatea chuan
nupui a nei a. Fapa pahnih
Lersia leh Singaia leh fanu
pakhat a nei a. Chutihlai
chuan Chunthanga chu
tlangval a ni a. Chung laia
an hnam hming chu Mivam
hnam thianghlim an in ti
a. Chutichuan , Chunthanga
chu a thiante zingah nula a
rim thin a. Tukkhat chu a
zing hawng a nu leh a u te
ho nêna an chaw kîlho lai
chuan “Nizâna ka
mumangah chuan” a ti ta
phut mai a, a sawi dâwn a,
mahse chu chu an hriat
veleh a nu leh Saivatea
chuan, “E khai, keini chu
hnam thianghlim kan ni a,
mumang kan nei ve ngai
hlei nem. I va riahnaah
hian I riahpuite samkhuih
te I va hmang a niang, an
hnam bawlhhlawh I va kai
ve ta a nih hi. Kan chhûng
zînga awm tlâk pawh I nih
dâwn loh hi”, tiin an hau ta
hrep a. Chuta tang chuan
Chunthanga rilru chu a
inthlahrun g ta khawp mai
a. Nakin deuhah chuan
nupui a nei ve a, a in dang
ta a. Mahsela, a nupui
chuan fa a dam thei lova.
Tin, a hrin leh dâwn chuan,
a pasal hnênah “Nizanah
mumang mak deuh mai ka
nei a, tun tuma I fa chu a
pian veleh in kawmchâra
vang bulah va chhiah ula,
tichuan a dam mai ang” a
ti a.
Tichuan nau chu a lo pian
veleh chuan an kawmchâra
Vang bulah chuan ava
chhiah ta ngei a. A lo dam
ta a, a hmingah
Vangchhiah a a nih hi an ti
ta a. Tin, nau a lo pai leh a,
a hun dâwn hnaih chuan
mumang a lo nei leh a.
“Tun tuma I fa chu in piah
khuaah sawn va hring la, a
dam ang min lo ti a”, a ti a.
Tichuan an piah khuaah
chuan a va hring leh a, a lo
dam ta a, a hmingah
Khualhring a an ti a.
Tichuan an unau Saivatea
thlah te chu an hlat ta
tawlh tawlh a, chhim lam
an pan zêl a, Chunthanga
thlahte hi Vangchhia leh
Khawlhring mai an nilova,
hnam dang in vuah te
pawh tam tak an awm.
Engpawhnis ela,
Vangchhiah a leh
Khawlhring a chu a up ate
an nih avangin chhui bîk
loh theih an ni lova.
Chutichuan , nikhaw reiah
chuan an lo pung ta êm a,
a hran zêlin an awm ta a.
An laichinte Champhai
atanga nikhat kal velah
khian Vangchhe Tlâng a
awm a, chumi-a an hotupa
hming chu Laldumbela a
ni.
Khawlhring a thlah ho chu
Vangchhe Tlâng piah,
chhim lam leh zualah an
awm hlawm a. Ralin a tu
ve ve pawh min rawn bei
sela, kan in chhan theih
nân tiin an awmho hnai a
ni. Tunlai tak pawh hian
chhim Pawi ho zingah
khian Lushei tawng thiam
hauh lo pawia in zial an
tam khawp mai.
Tin Khawlhring hnam
tepêng Chunthang inti
pawh an tam mai.
Chunthanga leh Saivatea
hi unau an ni tih emaw
thlahtu khat an ni tih
hriatna chu chiang takin
Mizo upa hlaah a awm a ni.
Hetiangin:
“Chhimah Chuntlang
Hmarah Saivate
In man tam e, sial sawm in
ngên e” an ti a ni. Keiin ka
hriat phâk chinah pawh an
hnam man bi chu Se sawm
a la ni fo.
Tin, hnam thianghlim an
tih ang ngei hian
inthawina neuh neuh
pawh kan nei ve ngai lo.
Vawkpa sûtnghâk Mizovin
a inthawi nân lo chuan talh
thiang lova an neih pawh
hi kan nei ve ngai lo, kan
duh hun hunah kan talh
mai. Inthawi nân kan
hmang ngai lo. Sial kan
chhun leh chu chu kan thla
hualna a ni ringawt. Pautu,
Thiak, Rawite te hi
Vangchhia leh Khawlhring
te nên thlahtu thuhmun an
ni.
SAIVATEA THLAHTE
CHUNTHANGA U
Saivatea leh a nupui an lo
thih hnu chuan a fapa
Lersia leh Singaia leh an
fanu te chuan an piah hmar
lam khuaah Lal fa nei lo a
awm a, chu chu an laichin
hnai a ni a. Chumi bêl tûr
chuan an kal ta a, a inah an
va chêng a, a rokhâwm
beiseiin. Tin, chu Lalpa
nupui chu a dam mawh êm
êm mai a, ran lu kimin an
thawi tawh a, engmah a
ang thei chuang lova. Tin, a
pasal hnênah mut hmunah
hetiang hian a sawi a, “Lal
kan ni a, ran te mai main
min tlan zo lo a ni.
Chuvangin keimahni
mihring tungchho ngei
hian inthawi ila ka dam
ang”, a ti ta tlat mai a.
Chutichuan , a pasal chuan
“Dam kan duh si a le, a nih
leh kan fahrawn awmpuite
farnu hian kan inthawi mai
a niang chu” a ti a.
Chutichuan , Lersia leh
Singaia feh hlân chuan an
farnu inthawi nân an lo
hmang ta a. Chutichuan ,
anni fehbo hlâna an farnu
inthawi nâna an lo hmang
chu an thinrim a, anmahni
chu han that ve dâwn se,
Lal an ni si a, an thah ve
mai an hlau si a, an insiam
sawk sawk a, a zân a zân
chuan an tlân chhuak a.
Singaia chuan a pa Darbu
bawm leh a thi bâwm chu
a ak a, Liandova te khaw
kawng lamah chuan a kal
a. Kalkawngah rulpuiin a
lo lem ta a ni. Tin, Lersia
chuan a nau kalna lam
pawh hre chuang lovin an
piah hmar lam chu a pan a.
Lersia hi pa fing tak leh thil
ti thei tak a ni a, a nau
awmna lam chu a
ngaihven reng a, mahse
hriatna reng reng a nei thei
lova.
Nakinah chuan a va kalna
khaw Lal kha a thi a, Lersia
chu a fel êm avangin Lal
atân an thlang ta a.
Reiloteah chuan Lal ropui
tak a lo ni ta a, nupui te
pawh tam tak a nei a, fate
pawh tam tak a nei a,
chhui sen pawh a nilova, a
thlahte hnam hming atân
chuan a pa hming chawiin
Saivate a ti a. Chuvang
chuan tun thlengin Saivate
tih chu hnam hmingah an
chawi ta a ni. Lersia thlah
te an ni. Amah a hausak êm
avângin a fa tam tak pawh
Lal ropui tak tak an ni vek
a, Rêng Lal an tih thin
pawh hi vai a ni lo, Lersia
thlah zing a mi a ni.
Tin, Tanhrila, Saivate Lal,
tuna a hming chawia
Tanhril khaw Lal kha Lersia
thlah bawk a ni. A nunrâwn
vangin a unau Reng lam
Lalin an rawn titlâwm ta a
nih kha. Tin, Lushai hovin
Phuntiha in tih pawh hi
Lersia thlah zinga mi a ni
ngei ngei ang.
Tichuan Lersia chu Lal ropui
tak a lo nih hnu chuan a
nau chanchin kha hriat
chianna a la nei thei lova.
Mahse, thli chhêm thâwt
angin Liandova te unauvin
darbu leh thi an chhar tih
thâwm a hre nual aniang,
chu chu ngaihven tûrin a
upate a hruai a, a upate
pawh chu a thil tum chu a
hrilh duh lova. Amah chu
mi chhe ber angin a inchei
a, thu tak hmuhchhuah a
tum a, thlen in pawh a
hmu zo ta lo reng a.
Nakinah chuan Liandova te
unauvin riak tûrin an sâwm
ta hlauh a. An ina a luh
chuan bungrua engmah,
thi leh dâr han nei awm
pawhin a hre lova.
Chutiang ahnêkin
puanthuah engmah pawh
a awm lova, an sin lai nên
mai chuan an riak a ni mai
a. Chaw ei pui tûr tak ngial
pawh an nei lova, ama
chaw fun chu an ring tlâng
ta a. Chuvangin a
khawngaih lehling a, sepui
chhuah tûr a pe ta a ni.
Hêng thu thlahtu bul
chanchin hi Pu Hrangliana
Rangte, Hmar miffing deuh
mai hmar lam zawng
zawng thlahtu ropui taka
hmar tawnga ziaktu sawi
atanga lâk a ni. Hmar lam
chuan anmahni thlahtu chu
chhawng sawmhnih te,
sawmthum ten an sawi
thei vek a, chuvangin a
thusawi hi a dikin ka hria.
Tun thleng pawhin Saivate
hnam chuan mumang an la
nei lo tiin kan la sawi fo.
Source : Handwritte n
copied by Henry Vangchhia
& Typesetted by
Zohmachhua na
Khawlhring
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
A va bengvâr thlâk ngei maih.
ReplyDeleteAwih om loh ve... Fact leh Proof om lo thu hi rin loh I zir ang u
ReplyDeleteupa te sawi atanga inthlah chhawng a nia...han awihloh viau chi ni dwn mi aw
Delete