Friday 12 April 2013

VANGCHHE TOBUL

VANGCHHIA LEH KHAWLHRING LO TO CHHUAHNA By M. Laldailova ( May 14th 1890 - May 4th 1992) Hriat phâk thui berah chuan Berhvatean , fapa pahnih a nei a, Saivatea leh Chunthanga an ni. Berhvatea thih hnu chuan an nu hovin an awm a. Tin, a upa zâwk Saivatea chuan nupui a nei a. Fapa pahnih Lersia leh Singaia leh fanu pakhat a nei a. Chutihlai chuan Chunthanga chu tlangval a ni a. Chung laia an hnam hming chu Mivam hnam thianghlim an in ti a. Chutichuan , Chunthanga chu a thiante zingah nula a rim thin a. Tukkhat chu a zing hawng a nu leh a u te ho nêna an chaw kîlho lai chuan “Nizâna ka mumangah chuan” a ti ta phut mai a, a sawi dâwn a, mahse chu chu an hriat veleh a nu leh Saivatea chuan, “E khai, keini chu hnam thianghlim kan ni a, mumang kan nei ve ngai hlei nem. I va riahnaah hian I riahpuite samkhuih te I va hmang a niang, an hnam bawlhhlawh I va kai ve ta a nih hi. Kan chhûng zînga awm tlâk pawh I nih dâwn loh hi”, tiin an hau ta hrep a. Chuta tang chuan Chunthanga rilru chu a inthlahrun g ta khawp mai a. Nakin deuhah chuan nupui a nei ve a, a in dang ta a. Mahsela, a nupui chuan fa a dam thei lova. Tin, a hrin leh dâwn chuan, a pasal hnênah “Nizanah mumang mak deuh mai ka nei a, tun tuma I fa chu a pian veleh in kawmchâra vang bulah va chhiah ula, tichuan a dam mai ang” a ti a. Tichuan nau chu a lo pian veleh chuan an kawmchâra Vang bulah chuan ava chhiah ta ngei a. A lo dam ta a, a hmingah Vangchhiah a a nih hi an ti ta a. Tin, nau a lo pai leh a, a hun dâwn hnaih chuan mumang a lo nei leh a. “Tun tuma I fa chu in piah khuaah sawn va hring la, a dam ang min lo ti a”, a ti a. Tichuan an piah khuaah chuan a va hring leh a, a lo dam ta a, a hmingah Khualhring a an ti a. Tichuan an unau Saivatea thlah te chu an hlat ta tawlh tawlh a, chhim lam an pan zêl a, Chunthanga thlahte hi Vangchhia leh Khawlhring mai an nilova, hnam dang in vuah te pawh tam tak an awm. Engpawhnis ela, Vangchhiah a leh Khawlhring a chu a up ate an nih avangin chhui bîk loh theih an ni lova. Chutichuan , nikhaw reiah chuan an lo pung ta êm a, a hran zêlin an awm ta a. An laichinte Champhai atanga nikhat kal velah khian Vangchhe Tlâng a awm a, chumi-a an hotupa hming chu Laldumbela a ni. Khawlhring a thlah ho chu Vangchhe Tlâng piah, chhim lam leh zualah an awm hlawm a. Ralin a tu ve ve pawh min rawn bei sela, kan in chhan theih nân tiin an awmho hnai a ni. Tunlai tak pawh hian chhim Pawi ho zingah khian Lushei tawng thiam hauh lo pawia in zial an tam khawp mai. Tin Khawlhring hnam tepêng Chunthang inti pawh an tam mai. Chunthanga leh Saivatea hi unau an ni tih emaw thlahtu khat an ni tih hriatna chu chiang takin Mizo upa hlaah a awm a ni. Hetiangin: “Chhimah Chuntlang Hmarah Saivate In man tam e, sial sawm in ngên e” an ti a ni. Keiin ka hriat phâk chinah pawh an hnam man bi chu Se sawm a la ni fo. Tin, hnam thianghlim an tih ang ngei hian inthawina neuh neuh pawh kan nei ve ngai lo. Vawkpa sûtnghâk Mizovin a inthawi nân lo chuan talh thiang lova an neih pawh hi kan nei ve ngai lo, kan duh hun hunah kan talh mai. Inthawi nân kan hmang ngai lo. Sial kan chhun leh chu chu kan thla hualna a ni ringawt. Pautu, Thiak, Rawite te hi Vangchhia leh Khawlhring te nên thlahtu thuhmun an ni. SAIVATEA THLAHTE CHUNTHANGA U Saivatea leh a nupui an lo thih hnu chuan a fapa Lersia leh Singaia leh an fanu te chuan an piah hmar lam khuaah Lal fa nei lo a awm a, chu chu an laichin hnai a ni a. Chumi bêl tûr chuan an kal ta a, a inah an va chêng a, a rokhâwm beiseiin. Tin, chu Lalpa nupui chu a dam mawh êm êm mai a, ran lu kimin an thawi tawh a, engmah a ang thei chuang lova. Tin, a pasal hnênah mut hmunah hetiang hian a sawi a, “Lal kan ni a, ran te mai main min tlan zo lo a ni. Chuvangin keimahni mihring tungchho ngei hian inthawi ila ka dam ang”, a ti ta tlat mai a. Chutichuan , a pasal chuan “Dam kan duh si a le, a nih leh kan fahrawn awmpuite farnu hian kan inthawi mai a niang chu” a ti a. Chutichuan , Lersia leh Singaia feh hlân chuan an farnu inthawi nân an lo hmang ta a. Chutichuan , anni fehbo hlâna an farnu inthawi nâna an lo hmang chu an thinrim a, anmahni chu han that ve dâwn se, Lal an ni si a, an thah ve mai an hlau si a, an insiam sawk sawk a, a zân a zân chuan an tlân chhuak a. Singaia chuan a pa Darbu bawm leh a thi bâwm chu a ak a, Liandova te khaw kawng lamah chuan a kal a. Kalkawngah rulpuiin a lo lem ta a ni. Tin, Lersia chuan a nau kalna lam pawh hre chuang lovin an piah hmar lam chu a pan a. Lersia hi pa fing tak leh thil ti thei tak a ni a, a nau awmna lam chu a ngaihven reng a, mahse hriatna reng reng a nei thei lova. Nakinah chuan a va kalna khaw Lal kha a thi a, Lersia chu a fel êm avangin Lal atân an thlang ta a. Reiloteah chuan Lal ropui tak a lo ni ta a, nupui te pawh tam tak a nei a, fate pawh tam tak a nei a, chhui sen pawh a nilova, a thlahte hnam hming atân chuan a pa hming chawiin Saivate a ti a. Chuvang chuan tun thlengin Saivate tih chu hnam hmingah an chawi ta a ni. Lersia thlah te an ni. Amah a hausak êm avângin a fa tam tak pawh Lal ropui tak tak an ni vek a, Rêng Lal an tih thin pawh hi vai a ni lo, Lersia thlah zing a mi a ni. Tin, Tanhrila, Saivate Lal, tuna a hming chawia Tanhril khaw Lal kha Lersia thlah bawk a ni. A nunrâwn vangin a unau Reng lam Lalin an rawn titlâwm ta a nih kha. Tin, Lushai hovin Phuntiha in tih pawh hi Lersia thlah zinga mi a ni ngei ngei ang. Tichuan Lersia chu Lal ropui tak a lo nih hnu chuan a nau chanchin kha hriat chianna a la nei thei lova. Mahse, thli chhêm thâwt angin Liandova te unauvin darbu leh thi an chhar tih thâwm a hre nual aniang, chu chu ngaihven tûrin a upate a hruai a, a upate pawh chu a thil tum chu a hrilh duh lova. Amah chu mi chhe ber angin a inchei a, thu tak hmuhchhuah a tum a, thlen in pawh a hmu zo ta lo reng a. Nakinah chuan Liandova te unauvin riak tûrin an sâwm ta hlauh a. An ina a luh chuan bungrua engmah, thi leh dâr han nei awm pawhin a hre lova. Chutiang ahnêkin puanthuah engmah pawh a awm lova, an sin lai nên mai chuan an riak a ni mai a. Chaw ei pui tûr tak ngial pawh an nei lova, ama chaw fun chu an ring tlâng ta a. Chuvangin a khawngaih lehling a, sepui chhuah tûr a pe ta a ni. Hêng thu thlahtu bul chanchin hi Pu Hrangliana Rangte, Hmar miffing deuh mai hmar lam zawng zawng thlahtu ropui taka hmar tawnga ziaktu sawi atanga lâk a ni. Hmar lam chuan anmahni thlahtu chu chhawng sawmhnih te, sawmthum ten an sawi thei vek a, chuvangin a thusawi hi a dikin ka hria. Tun thleng pawhin Saivate hnam chuan mumang an la nei lo tiin kan la sawi fo. Source : Handwritte n copied by Henry Vangchhia & Typesetted by Zohmachhua na Khawlhring

3 comments:

  1. A va bengvâr thlâk ngei maih.

    ReplyDelete
  2. Awih om loh ve... Fact leh Proof om lo thu hi rin loh I zir ang u

    ReplyDelete
    Replies
    1. upa te sawi atanga inthlah chhawng a nia...han awihloh viau chi ni dwn mi aw

      Delete